محور ديگرخوآگاهي، خودکاوی صحیح است. این¬گونه افراد خود ارزیابی صحیح دارند. به این معنی که از تجربیات دیگران پند و عبرت می‌گیرند. به نقاط مثبت و منفی خود ،آگاهی کامل دارند. رفتارشان متفکرانه است. به دنبال یادگیری مستمر و خودسازی هستند. رفتارشان را مطابق با روحیات خود تطبیق می‌دهند. به نظر می‌رسد این افراد به مرحله خودکاوی رسیده‌اند.
«خودکاوی یعنی انسان برای شکوفایی استعدادهای نهفته خود و رهایی از قیدو بندهای ذهنی –روانی تلاش کند.»
ازنظر آيت الله مصباح یزدی خودکاوی این است که انسان با تأمل در وجود خویش، شناخت دقیق استعدادها، هدف اصلی خود را که مسیر سعادت است بشناسد و از امکانات اجتماع برای پیشرفت خود استفاده کند.
در قرآن کریم، آیات بسیاری وجود دارد که انسان را به خودکاوی و توجه به‌نظام شگفت‌انگیز آفرینش خویش دعوت می‌کند:
«انسان باید نگاه کند که از چه چیزی آفریده‌شده است.»
«آیا انسان نمى‏داند كه ما او را از نطفه‏اى بى‏ارزش آفریدیم.»
انسان وقتی برایش روشن گردید که از نطفه بی‌ارزش آفریده‌شده خود را از ديگران برتر نمی‌شمارد و هدف قرآن متنبه نمودن انسان به همین امر است.
یکی از بهره‌های که شهید دستغیب از این آیه برداشت می‌کند، اصلاح نفس است. آگاهی از چگونگی خلقت، انسان را از صفت حیوانیت، جهالت، غرور کبر و خودخواهی دور می‌کند.
خداوند با بیان چگونگی خلقت انسان، آن‌ها را متوجه خود می‌سازد؛ یعنی شما چیزی نبودید و منشأ خلقت شما خاک بود پس به خدای متعال ایمان بیاورید.
انسان برای شناخت خود لازم است هرروز مقداری از وقت خود را برای خلوت کردن با خود و حدیث نفس اختصاص دهد تا بتواند به زوایای مخفی خود پی ببرد. توانایی‌ها و محدودیت‌های خود را بشناسد تا در فرصت‌های مناسب بهترین بهره را از آن ببرد.
برای اینکه خود را خوب ارزیابی کنیم استفاده از تجربیات دیگران و عبرت گرفتن از اعمال آن‌ها ضروری به نظر می‌رسد. همه اديان الهى، پيروان خود را به درس‏آموزى از سرگذشت پيشينيان و مقايسه موقعيت خود با آنان دعوت مى‏كردند. قرآن كريم نيز پس از ذكر سرگذشت اقوام پيشين، انسان‌ها را به عبرت گرفتن توصيه کرده و مسلمانان را به سير در آفاق ‌و انفس، همراه با تفكر و انديشه در سرگذشت ديگران فراخوانده است. بدیهی است كه اين فراخوانى به دليل تأثير چشمگيرى بوده كه بر عمل و رفتار انسان تاثیرداشته است. قرآن كريم هفت بار كلمه «عبرت» و اعتبار را به‌کاربرده و اهل بصيرت را بر آن ترغيب كرده است: «پس عبرت بگيريد اى صاحبان ديده.»
قرآن کریم در آیاتی گوناگون و گاه به‌صورت امر، انسان را به سیر در زمین دعوت می‌کند تا عبرت گیرند: «بگو: در روى زمين سير كنيد و ببينيد عاقبت كار مجرمان به كجا رسيد!»
امیرالمؤمنین علیه‌السلام در کلام خود بر این اثر عبرت تصریح کرده چنین می‏فرماید: «کسی که عبرت آموزد، آگاهی یابد و کسی که آگاهی یابد، می‏فهمد و آنکه بفهمد، دانش‏آموخته است.»
یکی از ویژگی‌های برجسته افراد خودآگاه داشتن آگاهي ازنقاط مثبت و منفی خويش است کسی که می‌خواهد خود را ارزیابی دقیق کند درصدد شناخت نقاط مثبت و منفی خود برمی‌آید. تلاش می‌کند که نقاط منفی خود را به‌واسطه توانایی‌هایی که دارد، بهبود بخشد