طوبی

اهمیت هوش هیجانی
زندگيِ انسان‌ها بدون احساسات همانند مزرعه بایری است که امیدی به رشد محصول در آن نیست. زمانی می‌توان ادعا نمود احساس فرد مطلوب است که با موقعیت ایجاد شده تناسب داشته باشد، اما اگر احساس حالت تفریط یا افراط به خود بگیرد دیگر مطلوب شخص سالم نخواهد بود به طور مثال اگر احساس حالت خمودگی به خود بگیرد ماحصل آن کسالت و هرگاه از حالت کنترل فرد خارج شود مریضی نتیجه آن خواهد بود.
حال آیا می‌توان از راه آموزش این احساس را ارتقاء بخشید؟ در پاسخ باید اشاره کرد که برای استفاده درست از احساسات باید هوش هیجانی افراد را از طریق آموزش مهارت‌ها تقویت نمود تا شخص بتواند در بحران‌های زندگی تصمیم درست بگیرد. با مسائل منطقی برخورد کند و تسلیم سختی‌های زندگی نشود. مثلاً اگر فرد مصیبت زده‌ای طوری دچار غم و ناراحتی شود که نتواند هیجان منفی خود را کنترل کند یا شخصی که از فرط خوشحالی زیاد قادر به تشخیص راه منطقی نباشد مدیریت هیجانات او ضعیف است،پس می‌توان با تقویت هوش هیجانی در زندگی راه منطقی و معقول برای انواع احساسات یافت. امروزه مقاله‌ها، کتاب‌ها‌ی متعددی تدوین می‌شود که همگی درصدد ارائه راهکار برای مقابله با مشکلات فردی و اجتماعی است که از مؤلفه‌های هوش هیجانی به شمار می‌رود.
پژوهش‌ها نشان داده‌اند که آموزش مهارت‌های هیجانی و اجتماعی، نقش مهمی در بهبود کیفیت روابط بین فردی و اجتماعی ایفاء می‌کند. به‌ویژه این اثر در زمینه اجرای برنامه‌های پیشگیرانه مربوط به ناسازگاری و تعارض‌های زناشویی و نیز مواجهه با بحران طلاق به شکلی چشم‌گیرتر دیده می‌شود.
شواهد بسياري ثابت مي‌كنند افرادي كه مهارت هيجاني دارند در هر حيطه‌اي از زندگي ممتاز از دیگران هستند؛ خواه در روابط خانوادگی، خواه در فهم قواعدی كه در خط‌مشی سازماني به پيشرفت مي‌انجامد، افرادی که مهارت‌های عاطفی‌شان به‌خوبی رشد کرده، در زندگی خویش دارای کارآمد و خرسندند؛ و بالعکس افرادی که نمی‌توانند بر زندگی عاطفی خود تسلط داشته باشند، درگیر کشمکش‌های درونی‌ای هستند که از توانایی آنان برای انجام کار مفید و تفکر روشن می‌کاهد.
اگر انسان از هوش هيجاني بالايي برخوردار باشد،بهتر می تواند خود را با چالش‌هاي زندگي فردي و اجتماعي خود، تطبیق دهد و هيجان‌هاي خود را به‌ شکلی مؤثر مديريت كند و درنتیجه، زمينه افزايش سلامت جسم و روان خود را فراهم آورد. امروزه تأثير شگفت‌انگيز هوش هيجاني، بر حوزه‌هايي، مثل سلامت جسماني و رواني افراد، كمال شخصيت آن‌ها، سلامت و استحكام روابط درون فردی و برون فردی، تقويت يادگيري و تسهيل آموزش، توفيق و پيشرفت در شغل و مديريت محیط سازماني، اداره بهتر خانواده و تربيت مؤثر فرزند، قابل‌تردید نيست.

سلام علیکم :در قسمت اول ازهوش هیجانی صحبت شد شاید برای شما این سوال مطرح گردد که هوش هیجانی چیست ؟آیا در اسلام هم توجهی به آن شده است ؟ آیا می توان آن را تقویت نمود؟هوش هیجانی در روان‌شناسی پدیده جدیدی نیست و صرفاً نوعی نوآوری در اصطلاح‌سازی است و اولین بار در دین اسلام به شکل عملی و نظری مطرح‌شده است؛ حتی اگر بپذیریم که موضوعی کاملاً تازه و نوآوری در علم روانشناسی است، از دیدگاه اسلام چیز جدیدی محسوب نمی‌شود؛ زیرا اسلام در 1400 سال پیش، هم به هوش هیجانی، هم به مؤلفه‌های آن و هم به کاربردها و فواید آن به‌صورت اتم و اکمل اشاره‌کرده است. خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:
رستگاری و فلاح از آن‌کسی است که نفس خویش را تربیت و روح خود را تزکیه کند و جنبه معنوی خود را رشد و تعالی بخشد و از آلودگی به خلق‌وخوی شیطانی و گناه پاک سازد. در عظمت تربیت نفس، همین بس که قرآن کریم در سوره شمس، پس از ذکر یازده سوگند می‌فرماید: «كه هر كس نفس خود را پاك و تزكيه كرده، رستگار شده؛ و آن‌کس كه نفس خويش را با معصيت و گناه آلوده ساخته، نوميد و محروم گشته است! ».
مفاهیم صبر و خویشتن‌داری نیز یکی از ارکان اصلی هوش هیجانی است که در سوره والعصر به آن اشاره‌شده است و انسان می‌تواند با تمرین آن در حوزه‌های شخصی و اجتماعی به سعادت کامل دست یابد.
انسان به عنوان خلیفة الله می تواند با افکار،گفتار،رفتار واعمال صحیح از توانایی های خود به نحو احسن استفاده کند وبا این کارهدفمند بودن خلقت را در زندگی به اثبات رساند.
همچنین ما انسان‌ها وظیفه‌داریم ارتباط درست و منطقی با خود داشته باشیم. هیجان‌های خود را مدیریت کنیم. در متون دینی و اخلاقی هم برای کسب مقامات عالی، مخالفت با هوی نفس، محاسبه، مراقبه فرد در زندگی روزانه‌اش مورد تأکید قرارگرفته است. اینکه انسان در هر شبانه‌روز وقتی را تعیین کند و به‌حساب نفس خویش برسد.
حضرت علی علیه‌السلام برای کسب درجات عالی توصیه می‌فرمایند:
«نفس خويش را از بدى و آلودگى شهوات پاكيزه سازيد تا به بالاترين درجات انسانى نائل شويد. »
این سؤال مطرح می‌گردد: آیا در ادبیات دینی لفظی معادل هوش هیجانی وجود دارد؟ برخی خلق احسن، خلق عظیم، تقوی را معادل هوش هیجانی می‌دانند. البته ممکن است به این دلیل که این تعابیر برخی از مؤلفه‌های هوش هیجانی را شامل می‌شود بتوان آن را با تسامح پذیرفت.
مثلاً قرآن کریم از پیامبر اکرم صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به خلق عظیم یاد می‌کند. به‌عبارتی‌دیگر؛ پیامبر با داشتن خلق عظیم در طول عمر خود توانست با دیگران ارتباط مؤثر داشته باشد و حتی کسانی که او را اذیت و آزار می‌دادند و در یک معنا آیینی غیر از مسلمانی داشتند با رفتار خوب خود، آن‌ها را به دین اسلام دعوت کند. درواقع نتیجه مؤلفه‌های هوش هیجانی همیشه مورد تأکید و توجه دین اسلام بوده است.

بسمه تعالی

انشاءالله در این وبلاگ مباحث روانشناسی با رویکرد قرانی نوشته خواهد شد.

موضوع امروز در باره تاثیر مولفه های هوش هیجانی بر افراد است.امروزه قدرت تحمل افراد کم شده ،استرس واضطراب ها زیاد شده است. افرادی با این خصوصیت به نوعی با خود در گیر هستند ،  رفتارهایشان معقولانه نیست .از هم طلب دارند ، قادر به کنترل رفتار خود نیستند ،مدام از زمانه گلایه وشکایت دارند ، به دیگران گیر می دهند،دوست دارند که دیگران مطیع آنها باشند،خویشتن دار نیستند ،مدیریت هیجانات آنها ضعیف است ،دائم از لفظ »«اعصابم خراب است» استفاده می کنند .به راستی  چرا ؟آیا می توان نسخه ای ارائه داد ؟آیا راهکار آن در علوم غرب باید دنبال کرد؟یا برای درمان آن باید به قرآن مراجعه نمود ؟

در پاسخ این سوالات باید گفت که باید به منبعی مراجعه نمود که شناخت کامل از انسان داشته باشد ،خصوصیات انسان را به طور جزئی بداند تا بتواند نسخه ای مطبق با نیاز انسان بدهد واین منبع جز دستورات الهی چیز دیگری نیست. با مراجعه به آیات وروایات می بینیم که برای  رفتارناپسندانسان ،درمانی بیان شده است .مثلا برای کنترل خشم سفارشاتی آمده است که با به کار گیری آن ،انسان می تواند خشم خود را مدیریت کند.البته برای موفقیت در این مسیر نیاز به شناخت وکسب مهارتهایی است.اولین شناخت ، شناخت خود فرد است که می تواند او را در این مسیر کمک نماید. مطلب ادامه دارد…